اوغلان آدلاری ..................اسامی ترکی برای پسران همراه بامعنی

آباقا:ازنامهای کهن است،عمو،دوست،نخ ویاریسمان بافته شده ازگیاه کتان آبانوز:درخت آبنوس آتا:مرد اولاددار،صاحب فرزند ،پدر ،اجداد ،نیاکان ،عنوانی برای مردان سالخورده در خور حرمت آتابک :دایه ،مربّی آتابَی:دایه ،مربّی،لَلِه آتامان :فرمانده ،رهبر ،سرگروه،سرکرده آتای :شناخته شده ،بارز ،آشکار ومعلوم شونده آتایمان :شهیر،معروف آتلی:شناخته شده،مشهورشده، کسی که اسب داشته باشد آتون:جسور،دلیروقهرمان آتیق:جسورودلیر،مشهور،نیرومند؛ چالاک آتیلا :مشهور،شناخته شده آجار:مهاجم ،غیور،زبردست وماهر آجاراٶز:راستگو ،پایبند به عهد وپیمان آجاسوی:اجداد نیرومند ، نیاکان شهیروشناخته شده آجارمان :باغیرت آجای:آنکه قادر به مباحثه باشد ،سخنگو،دستگیر کننده ،راه گشاینده آجلان :کسی که ازخود غیرت نشان دهد آجونال : به اندازۀ دنیا،احاطه کننده ودربرگیرندۀ هر چیز آچیق اَل:جوانمرد ،نیک خواه ،مردانه آدا:خشکی که هرچهارطرفش راآب فراگرفته باشد،جزیره آدار:جدا کننده ، تحلیل گر،دلیر ،شجاع آداش:دارای نام مشترک،دوست ورفیق ،صداقت داشتن ،هم کلام بودن آداق:مالی که بخشش آن درقبال برآورده گشتن حاجتی وعده داده شود ،معادل کلمه نذردرآذربایجان است آدال:مشهورشده آدالان : شناخته شده، صاحب شٲن وشهرت آدای :معادل کلمه نامزد درآذربایجان ،هم به معنی نامزدی برای ازدواج وهم به معنی کاندیدا برای امورانتخاباتی ویا احرازیک وظیفۀ خاص آدسای:محترم ،دارای نام لایق ودرخورحرمت آدلان: معروف شو،اسم نیگوکسب کن آدلی:نامدار،معروف ومشهور آدی سٶنمه ز:آنکه نامش همیشه ماندگارباشد آرات : دراصل« اَرَت» است مردان ،جنگجویان ،جسور ،بی باک آراز:سعادت ،خوشبختی ،لذّت ،خشنودی،آرامش ،اطمینان آرتام :ارزش،قیمت،برتری،مزیّت،خصوصیّت،ویژگی آرتوم :تلاشگر آرتون:جدّی آرزیق:ابرارواولیا ؛زاهد،تارک دنیا،انسان نیکوخصال آرسلان :شیرغرّان آرقان :بسیار ،جمع ،تعداد زیاد آرقون:صاف ،پاک شده ،برگزیده شده آرکان:فراوان،بی حدّ وحصر،کمند،کمرکوه ،پشت ،غالب آرکیش:خبربَرَنده ،پیک،خبرچی،قاصد،رهبرکاروان وگروه آرمان :بی باک وجسور،توانا،خواسته،آرزو،هوس روزآآآآ آروز:بزرگ،هدف،انسان با تجربه وخوش یُمن،کسی که خسته واز طاقت افتاده باشد آسال:دارای اصالت،اساس،شالوده،پایه وپی،برتروحائزاهمیّت آسلان :شیر،دلیر،قوی،جسور آشار:آذوقه،خوراک،غذا آشام:رتبه،درجه،مرتبه،مرحله آشکین : قایق آینده،آنکه موفق به پیشروی شود،فراوان وافزون آغا:محترم وبزرگوار،سرپرست خانواده یاطایفه،ریش سفیدقوم آغابالا:اولاد عزیز،فرزند گرامی ودوست داشتنی آغاجان:دریا دل،آنکه عزت وحرمتش بسیاراست،نیرومند،قوی،عنوان خطاب محترمانه به افراد بزرگترازخویش،شخص گرامی ودوست داشتنی آغار:مرد سپید رخ،قهرمان سپیدروی ،جوانمرد جسور،چالاک ،پارۀآتش آغازال :شخص مسنّ محترم وریش سفید آغازَر:آقایی همچون طلا آغاسَف :شخص محترم ،باعزت وگرامی آغامیر:رهبر محترم ،امیر ویا رئیس بزرگ آغایار:بزرگ وشایسته حرمت ،رفیق صادق ،دوست ،محبوب آفشین :لباسی که به هنگام رزم پوشند ،نیزه آک بولوت :ابرسفید رنگ آک پای : سهم ویا بخش خالی ازهر گونه حرام ،سهم حلال آکتان :سپیده ،وقت طلوع خورشید در سحرگاهان ،میدان ،فضای باز آکتای:مایل به سفیدی ،شبیه رنگ سفید آک دنیز:دریای مدیترانه واقع در جنوب غرب کشورترکیه آک شیت :خورشید ،نور آفتاب دارای صورتی نورانی ،آنکه سیمایش نورانی ودوست داشتنی است آلا:دارای رنگهای گوناگون ومختلط آلاتان:به سرخی گرائیدن ویاروشن شدن افق درسحرگاهان آلاز:شعله ،اخگر،برافروختن وسرخ گشتن آلاو:شعلۀ آتش آلپ :قهرمان ،دلاور،پهلوان ،ماهر،جسور،شجاع ،جوانمرد آلپ آیا:دلاور وجنگجوی مقدّس آلپار:دلیر ،سربازجسور،مرد شجاع الپ سو: سپاه جسور،قشون بی باک،سرباز شجاع آلپ سوی:آنکه از سلاله ونسل قهرمانان باشد ،دارای نیاکان واجداد دلیر آلپ کارا: پهلوان نامدار ،قهرمانی که مایۀ ترس سایرین است ،جسور آلپمان :شخص جسور ،شجاع ،قهرمان آل تاچ : تاج درخشان،تاج برّاق ودرخشنده آلتای:طلا،نگین سنگی،باارزش،اصول ،متد،تدبیر،درختستان ویا بیشه زارمرتفع ،کوه بلند ورفیع آلتون:طلا آلتونجو:زرگر،طلافروش آل سوی :دارای اصل ونسب نیکو،آنکه ریشه واجدادش نجیب اند آلقان:ستودن وتمجید کردن،به شهرت رساندن،خوشبخت ساختن،فاتح ،ضبط کننده آلقو : ازاسامی کهن است،کلاً وتماماً،همه ،یکپارچه آلقین :محکوم کردن ،متّهم نمودن ،تجمّع ،دریک جا اجتماع کردن آلیشیک :عادت کرده ،خو گرفته ،آنچه که شعله ور گشته وبه سرخی گراید آنار:نامی است بسیار کهن ،به خاطر آورنده آند:قسم ،دلیلی برای ابراز واثبات صداقت کلام آنلار:فهمیده ،درک کننده آنیت :مجسّمه ،تندیس یاد بود آوجی:شکارچی ،صیّاد آیاچی:محافظت کننده ،حامی وپشتیبان ،دلسوزوغمخوار آیاز:ازاسامی کهن است ،تمیز ،روشن ،شب زمستانی بسیار سردی که آسمانش صاف ومهتابی باشد آی بار:براق ،نورانی ودرخشان همانند ماه ،با هیبت ،ترسناک آی بَرک :درخشان همانند ماه ،استوار وبی نقص ،نیرومند،پایدارو باوقار آی دَنیز:«آی» و«دنیز» آیدین :روشن ،واضح ،درخشان ،آشکار آیقین :آنکه از فرط علاقه مدهوش گردد ،حیران ،شیدا ،عاشق آی کاچ :ناطق ،سخنگو،خواننده ،شعر،شاعر آیما:به خود آمدن ،بیدار شدن آیماز :غافل ،بی خبر ، بی رنج وغصّه ائرتَن:شفق ،صبح هنگام ،فجر ائرکین : آزاد ورها ،مستقل ائریشمَن:آنکه به هدفش رسد ،نائل آینده ،ملحق شونده ائل:خلق ،جماعت،انسانها،دولت،سرزمین وولایت ائل آرسلان :شیر ایل وطایفه ،جوانمرد وجنگاورمیهن ائل آلان :فتح کنندۀ ممالک ،کشور گشا ائل اوغلو :پسرایل وعشیره ،اولاد وطن ،پسربیگانه ،غریبه ،ناآشنا ائلبارس:پلنگ ایل ائل باشی :رئیس ورهبرایل ،مدیر وراهنمای قوم وطایفه، والی ائل تَن:متناسب وسازگارباایل وقبیله ،تابع عادات ورسوم وآئین های متداول درایل ائل دار:دارای ایل وسرزمین ومملکت ،ایلی که جا ومکانی دارد ،صاحب وحاکم قوم وخلق ائل داش:هم ملیّت ،هم نژاد ائل سئوَن :دوستدار میهن وقوم ،خواهان خلق ومرز وبوم ائلسس:ندای ایل ،ندای خلق ائلشاد:حکمران ایل ،شادی وسرورمردم ائل شَن :مسرور وشاد شونده به همراه طایفه وایل ،مایۀ شادی وسعادت خلق،خوشحال وشاد کنندۀ قبیله ائلمان :سمبل ونشانۀ ایل ائل میر: آقاوسرورایل ،امیروراهبرورئیس طایفه وخلق ائل یار:دوستدار قوم ،یاور وپشتیبان ملّت ائلیاز:بهارایل ،مایۀ خرّمی ونشاط سرزمین ائلیگ :حکمران ،پادشاه ائوگین :همراه باتعجیل ،بدون تأخیر،عجولانه اَبروک :دارای ثبات ودیانت،صبورواستوار اَتابک :دایه، مربّی اَر:مرد ،قهرمان ،جوانمرد ودلیر،مورد اعتماد ومقیّد به کلام خویش اَرال : قهرمان ، آنکه جوانمرد وشجاع باشد اَرتاج :قهرمان تاجدار اَرتاش: جوانمرد اَرتان :مرکب است ازدو کلمه «ار»و«دان»یعنی صبحگاه ،سپیده دم،هنگام شفق اَرتایلان :زیبا ،ظریف وباطراوت ،جوان خوش قدوقامت اَرتَک :همچون مرد ،همانند قهرمانان اَرتَم :ادب وتربیت ،ارکان،درک وشعور اَرتوران :قهرمان توران زمین ،جوانمرد وپهلوان توران ،تورانی اَرتوز: انسان راستین ،قهرمان حقیقی اَرچئویک:بسیار جلد وچالاک ،تند وتیز،جوانمردی که سریع بجنبد اَرچین :دارای ناموس وشرف،پهلوان وقهرمان حقیقی ،جوانمرد واقعی اردالان :کسی که سریع ضربه می زند اَردَم :شایستگی ،فضیلت ،راستی اَرَز:سکوت وآرامش ،خوشبختی ،لذّت اَرسان :شهیر،معروف وشناخته شده اَرسَل:دلیرهمچون پهلوان ارسلان :شیر دلاور اَرسومَر:قهرمان سومری ،مردی که از تبار سومریان باشد اَرسوی:آنکه ازتبار ونسلی قدرتمند وجوانمرد باشد اَرسین:قهرمان وجسور باشد ،مرد باشد اَرشاد:حکمران دلاور اَرشان :دلاور نامدار ،جوانمرد شهیر اَرشَن:خوش بخت واقبال ،شادمان اَرکال:بیانگر آرزوی جسارت ودلاوری است اَرکوت:انسان خوش یمن ومبارک ارگون:دلاور وقهرمان زمانه اَرگونَش:جوانمرد خورشید ،مرد آفتاب اَرگیل :جوانمردان ودلاوران ،مردان اَرَم :خواسته وآرزو ،رضایت داشتن اَرمان :مرد جسور وبی باک ،قهرمان اَرونات :انسان با نظم وترتیب،بااخلاق اَرییلماز :بی امان ،استوار وباصلابت اَزَگی:نغمه ،آواز،آهنگ یا ملودی ،مقام موسیقی ،اصول وشیوه اَژدر:اژدها،قوی وقدرتمند ،مهیب وترسناک ،جسور اَفشار :آنکه کاری راسریع وصریح انجام داده مشکلی را حل نماید ،نام یکی از بیست وچهار قبیله وطایفه اوغوزها اَمراح :دوست داشتن ،شیفته و واله گشتن ،عاشق وشیدا شدن اَمران : دوست داشتن ،حُبّ،رفاقت کردن اوبچین :اسلحه اوجامان :بلند مرتبه ومعظم اوچار :آنکه قادر به پرواز کردن باشد اوچکان :پرواز کننده اوچکون :جرقه یا ریزۀ آتش اوچمان : خلبان ، پرواز کننده واوج گیرنده اورآلتای :شبیه به تپه ،نظیر قلعه اوراز:هدیه ،بخت ،طالع اوراقان :جنگ جو ،ستیزکننده اورال:تپّه دار ،مکانی مرتفع نظیر تپّه اورام :محله ،راه عریض وپهن اوران :ندا،آوا قول والتزام ،هنر اورتاچ :قسمت،سهم،بخش اورخان :خان قلعه و دژ،خان اردو گاه ،خان شهر اورشان :نبرد ،ستیز ومبارز ،نزاع طلب اورقا:درخت بسیاربزرگ وتناور اورکمَز:بی باک ونترس ،جسور اورکوت:دژ یا قلعۀ مقدّس ،اردوگاه مقدّس ،استحکام شریف اورکون:ساختن مسکن برای خویش ،ایجاد اقامتگاه اورمان :بیشه ،جنگل اوروز:هدف ،بخت ،طالع اوروش:نبرد ،ستیز،جنگ ،محاربه اورون :تخت وتاج ،مکان خصوصی وشخصی ،مقام ورتبه ای والا اوزان :شاعرمردمی ،عاشیق اوزتورک:ترک توانا ومجرّب،شخص بسیارزیبا،انسان قدرتمندونرم خوی اوزحان :خان آزاد،خان مستقلّ وغیر وابسته،خان رستگارشده اوزگون :متأسف گشتن ،معذّب شدن اوزمان :بالغ شده ،تکامل یافته ،بزرگ شده ،رسیده ،متخصّص ،خِبره واهل فن اوزه ک :الماس ،جواهر اوسال:عاقل،مثمرثمر،باتدبیرمحتاط اوغان :خداوند،قادر،حکمران،خدای صلح وآشتی،قوی ونیرومند،کائنات اوغلا :جوان ،جسور ،قهرمان ،جوانمرد اوغوز:نخستین شیری که ازسینه مادرتراوش میشود یا همان آغوز ،پاک وصاف آفریده شده ،انسان ساده عادی اوفلاز:بسیارزیبا ،نفیس ،نجیب اوفلاس:مرتفع ،جسور،جوانمرد،بی باک اوقتای:اوکتای اوکار:پرنده ای است ماهی خوار با کاکلی به شکل تیر یا پیکان برسرش اوکتام :مغرور ،باوقار ومتین اوکتای:نظیرتیر ،قوی وقدرتمند ،خشمگین اوکسال:منسوب به تیر،همانند تیر اوکمان:کسی که همچون تیرسریع وتیزتند حرکت کند اولقون :بالغ ورشید ،رسیده اولوتورک:ترک بزرگ ،ترک قدرتمند اولوجا:بزرگ ،تاحدودی قدرتمند ونیرومند اولوسیار:یارویاورملّت اولوشان:مشهور، دارای نام وشهرت اومار:چاره، علاج ،امید اوموتلو :امیدوار ،آرزومند ،منتظر اومود :آرزو ،توقع ،امید اومید :آرزو ،آمال وخواسته اونال :صاحب نام،دارای شٲن ومنزلت اونای:مناسب ،کارآمد ،پسندیدن اون تورک :ترک شهیروسرشناس ،ترک پرآوازه اونساچ:آنکه آوازه ونامش فراگیر باشد اونلواَر:مرد سرشناس ،جوانمرد صاحب نام اونور :باعظمت ،افتخار ،اعتبار وسربلندی ،نیرومند اویار:متناسب ،مطابق ،نظیر اویقار:پیشرفته ومتمدّن ،متعالی اویقان :متناسب باچیزی یا کسی،هماهنگ ومطابق اویقو:تناسب ،هماهنگی ،تطابق اویقور:دارای تطابق،متّفق اویقون:متناسب،مطابق ،هماهنگ ایل آرسلان :شیرسرزمین وایل ،جسور وقهرمان ایل آیدین :«ائل» و«آیدین» ایل بای :والی ،امیرولایت ایلحان:پادشاه ،حکمران ،امپراتور ایلدیریم :صاعقه ،آذرخش،تند وتیز ایلقار:یورش،تهاجم ،حمله ،حرکت تند وتیز ایلقاز:سلسله جبالی در شمال آناتولی ایلکین :اولین،نخستین،پیش ازهمه ایمگه:خیال ،تصوّر،نشان وعلامت ایمیر : شفق،مقدّمه ،بسیار نیکو وعالی اینان:باور کردن ،اطمینان نمودن اینجه:چیزی که باظرافت وزیبایی بر رویش کار شده باشد ،نفیس اٶتکم:از خود راضی ،متکبّر ،کلّه شق ومغرور ،مرد پردل وجراَت اٶتکون:برتر ،مقاوم وپایدار اٶجال:انتقام گرفتن،تلافی نمودن اٶدول:انعام ،بخشش وارمغان اٶرگین :تاج وتخت ،تخت سلطنت اٶزآک:سیّار ،جاری شونده اٶزال:خالص ،خاصّ،عصاره ،مایه اٶزبایار:بزرگترین ؛عالی ترین اٶزبیر:تک ،یگانه ،واحد اٶزَت :خلاصه ،چکیده ومختصر اٶزتک(اُزبَک ):جسور،دلاوروپردل اٶزتورک:ترک مادرزاد وخالص ،ترک عزیزودوست داشتنی اٶزداغ :متین وباوقار همچون کوه اٶزگور:آزاد،رها ،مستقل ،غیروابسته اٶزمان:نزدیک به خود ،گرامی ،با شخصیت اٶکتَم :مغرور ،کله شق،جسور اٶکتو : مدح وستایش ،تعریف وتمجید اٶکمَن :بسیار ذکاوتمند ،مرد عاقل اٶگون:درک کننده ،دقیق،وهله یا نوبت اٶگونچ:شٲن وشرف ،مدح و ستایش اٶلچَن:سنجیده اٶلمز:فناناپذیر ،جاودان اٶنال:به پیش آمدن ،به عنوان رهبر وجلوه دار بودن ،پیشگویی نمودن اٶنجَل:پدران ونیاکان که پیش تر می زیسته اند ،گذشتگان ،راه گشا اٶندَر:رهبر،جلوه دار،راهنما،لیدر اٶنَری:عقیده وطرزفکر،پیشنهاد بابک :بابای کوچک،نام یکی ازقهرمانان آذربایجان بابور:دراصل ببراست حیوانی درنده وگوشتخوارازتیره گربه سانان بارقین :سیّاح ،گشت وگذارکننده ،آنکه راه رفته رادوباره بازنگردد بارلاس:جنگاور،نبرد کننده،جوانمرد دلیر،قهرمان جسور بارلاک :پناه گاه،جان پناه،سر پناه باریمان : غنی،مالداروثروتمند باشار:ازعهدۀ انجام کاری برآمدن ،قادربودن،مهارت یافتن باشال:پیشرو،آنکه دررٲس سایرین باشد،ارشد باش قارا:صاحب قدرتی عظیم،رهبرقدرتمند باشکان:مدیر،سرپرست،رئیس ویارهبریک تشکیلات،مٶسسه،اداره ویا جمعیتی خاصّ باش کایا : صخرۀ عظیم ،قدرتمند باشمان:مدیر،رهبر،سرپرست باغاتور:دلیر،شجاع،جوان مرد باکمان:مفتّش،بازرس،ناظر بالازر:فرزندی همانند طلا،اولاد زیبا بالاش:فرزند کوچک بامسی:عقاب،پرنده شکاری،طرلان باولی:جوجه شاهین ویا بازاهلی شده ودست آموز بای:عالیقدر،عالی جناب،غنی ومالدار بایار :دارای نام وجاه، شهیر،بلند مرتبه بایازید(بایزید):ارمغان الهی،پدری که خداوندعطایش نموده باشد،شخص با قابلیت وکارآمد،باهوش وذکاوت،توانا بای بَک :آقای بزرگواروغنی بایتور:بِیک ،همانند بیک،لایق حرمت،عالیقدر،ثروتمند بایتوک :دارا،غنی،ثروتمند بایرام :روزی که اختصاص به یک حادثه مسرت انگیزوبه یادماندنی ملّی،تاریخی ،دینی و..داشته باشد وبه یاد بودش جشن وسروروپایکوبی برپاگردد بایسان:دارای شٲن ومنزلت ،بسیارمحترم،شهیر،بزرگوار،غنی بایول:برگزیده،لایق حرمت،مُعَظّم،غنی ودارا باییر:تپّه ،دامنه کوه،کوهپایه،گذرگاه،باریکه تنگ ودرازبین دوکوه باییندیر :آنکه به حدّ تکامل وتعالی رسد،ترقی کننده بَرکمان:نیرومندوقوی،انسان استوارومقاوم بَرکیش:سالم وبی نقص بودن،سفت وسخت شدن بَرگین :مقاوم واستوار،محکم وپابه جا،بی نقص،نیرومند بَکمات:متشکل ازکلمات «بَی» و«محمد» است ازاسامی متداول درمنطقه ترکمنستان بَکمان:محکم ،استوار،سخت،مقاوم وسالم،انسان نیرومند بن تورک :من ترک هستم(دلی ،جسوروجوانمردم) بوداق :شاخه هایی که ازتنه درخت رشد می کنند،تَرکه بوراک :کویر،مکان غیرقابل کشت وزرع بوران:کولاک،باران شدیدی که همراه با رعدوبرق بارد،برف وبوران، هوای برفی بورقوت:نوعی شاهین شکاری بورکوت :عقاب بولات:فولاد،پولاد بولاق:چشمه یامنبع آبی که اززمین جوشد بویسال:وابسته ومرتبط با قدوقامت،راست قامت بویسان:راست قامت،رشید وبرازنده،خوش قدوبالا بَی:امیروحاکم یک مکان،رئیس،سردَمدار،درس خوانده وتحصیل کرده، داماد یا پسری که ازدواج کند،همچنین بعضاً به جای عناوین آغاوجناب نیزبه کارمی رود بَیاض:کاملاً سفید بیلتان:عالم،آنکه بواسطۀ دانش ومعرفتش کسب شهرت نماید بَی لَربَی(بیگلربیگ)عنوانی بود که درقدیم به حاکم یک ولایت اطلاق می گردید،والی،ناظر بیلسای:به خوبی آشکارشونده،آنکه بدلیل معلومات ودانشش شناخته شود بیلگن:صاحب معلومات وسیع،عالم ،باسواد بیلَن:داننده ،فهمیده ،صاحب قوۀ ادراک وشعور،متوجّه شونده،خبردار بیلیک :علم ،سواد وآگاهی بٶیوک:آنچه که از لحاظ حجم،تعداد،مقدارومقیاس بزرگ ودرشت باشد، حجیم،دارای اهمیّت پاشا:فرمانده کل قوا،متین وباوقتر پاکمان:انسان پاک وصاف،بی گناه پَک آلپ:جوان متین وباوقار،قهرمان استوارومقاوم پَک اول:محکم وقوی باش پَک شَن:بی نهایت شادمان ومسرور پَکین :کسی که موردشک وسوءظن سایرین نباشد،به وضوح نمایان شونده تئزآل:جَلدوچالاک،سریع وچابک تئزآی:ماه عجول،ماهی که درابتداآید تئلمان:زبانشناس،ادیب تاپار:پرستش کننده،عبادت کننده تارکان:پراکنده،پریشان،پاشیده شده تاشکین:سیل،داشقین،جوشان وخروشان تالای :اقیانوس،دریا،رودبزرگ،دریای بزرگ تالو:برگزیده شده،ممتاز،پسندیده،زیبا تامال:کامل وبی نقص،یکپارچه،مکمل تامقا:مُهر،نشانه،علامت تان:شفق،سپیده،دم،معجزه تان آیدین :سفید شدن افق تان پینار:چشمه یا منبع آب غیرعادی،چشمه فجر تانری وئردی(تاری وردی):عطاشده ازجانب خداوند،بخشیده شده ازسوی پروردگار تان سئو:شیفته وعاشق معجزه ها تان سئوَن:شیفتۀ عجیب تانیل:شهیر،سرشناس ومشهور تایاق(دایاق):پایه،بنیان واساس،تکیه گاه تایان :تکیه دادن،مطمئن بودن تایلان:خوش قدّوقامت تایماز:پابرجا،استوار تَجَن:بُزکوهی تک سوی :ازنسل وریشه ای واحد،خالص تَکفور:حاکم امیر،حکمران تَکیل:تنها،واحد،مفرد،تک تَکین :واحد،یگانه،بی همتا،مفید توپراک :خاک،زمین،اَرض،سرزمین تورال:ثابت،نامتغیّر،ماندگار و زنده تورقان:سالم وتندرست،سرحال وفعال تورک آرسلان :شیرقوی وقدرتمند،ترکی که چون شیرقدرتمندوقوی باشد تورک(ترک):نیرو،قوّت،قدرت،قوی تورک سوی:صاحب اجداد ونیاکان ترک تورک ییلماز:ترک جسوروبی باک تورَل:مرتبط باحق وعدالت،عادل توزون:صبوروحلیم،لایق وشایسته،درست،مطابق ودارای تناسب،منتظم توغار:سمت مشرق،خاور توغان :عقاب توکتاش:سنگ عظیم وبزرگ،دارای استقامت،مقاوم توکتای:مقاومت کننده،بردباروصبور تولقا:کلاه خود،کلاه آهنین تونچای:محکم وسفت وسخت،مقاوم وقوی تویقان:شاهین،لاچین تیلاو:بهادرودلیر تیمور:آهن،غیرشکننده تٶرَل:متناسب بااخلاق تٶکمَن :زیبا،برازنده جئیحون:نام قدیمی رود« آمودریا»،خروشان وجوشان جوشار:به هیجان آینده،ازخودبی خودشونده،خروشنده،لبریزو مالامال،غرّان جوشغون:جوشان وخروشان،همواره درهیجان،غرّنده،لبریزشونده،سریع وشتابدار چئویک:چالاک وزیرک،جَلد،سرزنده،ماهروزبردست،تندوتیز،محکم ونیرومند واستوار چاپار:قاصد پیک ،چاپار؛خالدار،لکّه دار،دارای پوست ومویی سفید،زالی چاپکان:آنکه دائم در حال حرکت باشدویک جا نایستد،مهاجم چاچا:کماندو،دونده ،دریانورد با تجربه و ورزیده(به اصطلاح گرگ دریا) چارمان:انسان خنده روومتبسّم ،بشّاش ومهربان چاروم:درخت چنار چاغماق:شعله شونده،جرقه زدن،فندک،آلتی که ایجاد جرقه کند چاقین:آذرخش،صاعقه چاکار:دیوارقلعه،رعدوبرق چالیش:نبردوجنگ،مبارزه،محاربه چام:درخت کاج چانتای:همانند شفق،نظیرشفق،زنگ ،دارای صدایی مانندزنگ چانقا:نوعی تله،دام،پنجه،نجیب،بااصال ونسب چاولان :آبشار،شلاله،معروف،چاوالان چاووش:راهنما،جارچی،گروهبان درارتش،سرکارگر چووغون:بوران ،کولاک وبرف شدید ی که سرعتش از یکصدوبیست کیلومتر در ساعت تجاوز کند چینار:درخت چنار حاق تان :آنکه راستین ودرستکارباشد ،منصف،طرفدارحق وحقیقت خاقان:خان بزرگ،خان خانان،شاهنشاه وامپراتور خان:سلطان ،شاهنشاه ،حکمران خانیم ناز:نازنین ودوست داشتنی چون خانم ،خانم بانازوغمزه خَزَر:گشت وگذارکننده،آنکه درحال سیروسیاحت باشد،آنکه کسب نیرو نماید،ترقی وپیشرفت کننده،تولید کننده وبوجودآورنده دئوریم :انقلاب،دگرگونی،تحوّل وتغییرریشه ای داشقین:طغیان آب ازحاشیه دریابه اطراف،سیل،خروج خروشان سیلاب ازبسترواحاطۀ اطراف داغ تکین :نظیرکوه،استواروپرعظمت چون کوه داغلارجا:همانند کوهها،به اندازۀ کوه ها دانیش:علم،معلومات واطلاعات،سواد دانیشمان:مشاور،رایزن،طرف شور ومشورت دَمیر:آهن،سخت ومحکم،استوار ومقاوم دَنک:برابرومتعادل،متوازن ومتناسب دورال:تغییرناپذیر،باقی ماندن به همان حالت گذشته،کاملاساکت وبی صدا دوران:زیست کننده،آنکه زندگی کند و وجودش مشهود باشد،ماندگار دورسون:بقا،ماندگاری وحیات،دراغلب موارد برای فرزندان مذکری که خواهان بقایشان بودند(به نیت آنکه نمیردودارای عمرطولانی باشد) برگزیده می گردید دورو:صاف وتمیز،زلال ودرخشان،روشن وتابناک،عاری ازهرنوع آلودگی دوروک:رٲس،نوک،قله،بلندترین نقطۀ درخت،پاک،آشکار،تابناک دورول:پاک شدن،صاف وزلال گردیدن دوغرو:راست ودرست،حق،صاف وزلال،آبرومند،عاری ازخطاوسهو، جهت مستقیم،استقامت دومان:تودۀ هوایی متشکل ازبخارات ریز،مه،آلودگی که دراثر برخاستن دود و گرد و غباربه هوا ایجاد می شود،دود،پرده،غمگینی،غصّه وکدورت،اغتشاش واختلاف،ناسازگاری وعدم درک متقابل دونات :لباس پوشانیدن،تزئین نمودن،تجهیز کردن دویار:درک کننده،احساس کننده،حسّاس دویال:حسّاس،نیروی ادراک وفهم دقیق،توانا در تشخیص وتمییزسریع وبهتر دَوین:جنبش وتکان،حرکت کردن،پیشرفت کردن،ترقّی وتعالی دیریم :حیات،زندگی دیزمَن : شاعر، سراینده دیل چین:متناسب وهم وزن بااسم «ائل چین» ساخته شده است،ازبرای دل،به خاطردل دیلمَن:آنکه مسلط به زبانهای زیادی باشد دٶنمَز:با ثبات،صبوروپایدار،آنکه به باورهایش جامۀ عمل بپوشاند،کسی که ازراهی که درپیش گرفته است بازنگردد،مقیّدبه کلام خویش ،راسخ ومصمّم،جسورودلیر،جوانمرد زاغانوس:پرنده ای ازتیرۀ شاهین سئودالی:دلباخته وعاشق،سودا زده سئویک :دوست ورفیق سئویگ:عشق،محبّت،مهربان،مفتون سئیحان:جاری وروان،خروشان،جوشان سارمان:قوی هیکل،تنومند ساغ آی:سالم ونیرومند،محکم واستوار،زنده،مقاوم ساغمان:مقاوم ،دارای استقامت ساغون:پیمانه،وسیله اندازه گیری سالار:سردار،رهبرورئیس،بزرگ ومهتر،فرمانده سانال:جذاب،شهیر،نام دار سانلی:لایق حرمت وگرامی داشت ساوورال:آنکه برسخن وقول خویش پایبند باشد سایان:کسی که به سایرین احترام گذارد،درخورحرمت سای دام :شفّاف،عاری ازعیب ونقص سایمان:حسابدار،محاسب ساییل:محترم،گرامی،معتبر سَنجَر:نشاندن وشکافتن،غلبه کردن و فائق آمدن سولدوز:ستارۀ آب،نام قدیمی سیّارۀ عطارد یاتیر سونگو:سرنیزه تعبیه شده دردهانۀ لولۀ تفنگ،زوبین،نیزه کوچک سٶنمَز:همیشه روشن وشعله ور،آنکه تاابد بسوزد وپرتوافشانی کند شاکیر(شاکر):شکرگذار شانار:نام داروشهیر،پراُبُهّت شانال:صاحب نام وجاه،شهیر شانلی:مشهور وصاحب نام ،دارای شٲن وشهرت،صاحب رتبه ومقام شاهلار:سلاطین ،حکمرانان ،پادشاهان شاهین :پرنده ای شکاری ودرنده با منقار کوتاه کج وبسیار تیز پرواز در صورتی که اهلی گردد درشکارمورداستفاده قرارمی گیرد شَن سوی:کسی که ازنیاکان وتباری خوشبخت باشد شوبای:مرد قوی وسالم واستوار شیراوغلان :پسری نظیرشاه شیمشَک:صاعقه،رعدوبرق،آذرخش قاپلان:پلنگ قاچای:دونده،جَلدوتندوتیز قاراتان:قبل ازسپیده دم،پیش ازشفق صبح ، قبل از طلوع آفتاب قارادَنیز:دریای سیاه واقع درشمال کشورترکیه قارتال:عقاب،قدرتمند وقوی قایا:صخره،پرتگاه قوباد :درشت وناخوشایند،ناموزون وبی ریخت،زُمُخت قوتاد:شاد ومسرور باشد قوتال:نیک بخت،شادمان وخوشحال،مسروروبا نشاط قوتلو مارال:ماده گوزن مقدس وخوش یمن قوچاق:جوانمرد،جسورونترس،دلیروشجاع،مردانه،سخاوتمند قورخماز:بسیارنترس وبی باک قورقود:دارای هیبت وشکوه،وحشت برانگیز،تندخو وخشن قیلینج:شمشیر،قیلیج کاراچور:شمشیر،کمر کامو:تمام ،عامّ،اجتماع ،عموم کانیت:دلیل وبرهان،مدرک،ثبوت کایان:آب پرسرعتی که ازکوه جاری شود ،سیل شدید کوهی،بهمن کَسکین:تیز،برّنده ،تیغ کوجامان:بسیار بزرگ ،درشت جثّه کورال:قانون وقاعده،نظام وضابطه کورجان:گداخته کورشون:عنصرسُرب کولک(کولاک):بادوطوفان،کولاک کونای:نشاط وسرور،شادمانی،فرح،خورشید،آفتاب کوچک کونتای:محکم،نیرومند ومقاوم کیپَر:دلاوروجوانمرد نمونه کیرال:خلق،اجماع،حکمران،قیصر کیرمان:انسانی که پوستش سفید باشد یا به سفیدی گراید کیوانچ:اعتماد نمودن،احساس غرورکردن،افتخار،شادمانی کٶک سان:دارای اصل وتبار کٶک سَل:ریشه ای،پایه ای واساسی گَرمَن:قلعه،بارو گَزگین:سیّاح،توریست گورسئل:سیل دمان،آب جاری خروشان وپرسرعت،،سیلاب گورسان:صاحب شهرت وحرمت بسیار،شهیر ونامدار گورساو:بسیارسالم واستواروسرزنده صاحب سخن نغزوارزشمند گول اوغلان :پسری همچون گل،گل پسر گول مان :انسان خوشایند ونیکو چون گل،دوست داشتنی چون گل گونئی:سمت جنوب،مکان آفتابگیر گون ایشیق:نورودرخشش خورشید گوندَن:تابناک ودرخشنده همانند آفتاب،پارۀ خورشید،مهربان گون دَنیز:«گون» و«دنیز» گون شَن :خوشبخت گون یاز:آفتاب بهاری گٶک سئوَن:دوست دارنده آسمان مانچو:اعاده کردن،حق کسی رابازگرداندن مَحَمَّد:ستوده،بسیارخوشایند،پسندیده موتسان:کسی که خوشبخت وسعادتمند محسوب می شود نورپاشا:پاشای نورانی نویان:سرکرده،فرمانده،شاهزاده،اصیل زاده،نجیب صاحب اصل ونسب وورغون:دلباخته وشیفته،مفتون،شیدا،فریفته وواله گشته وولکان:کوه آتشفشان یئتکین:تکامل یافته ،بالغ شده،مجرّب یئنَر:غالب ،پیروز وچیره یئنیلمَز:آنکه هرگزشکست نخورده،ملغوب نگردد،صاحب دیانت یاربَی:دوست ویاوربیک وآقا یاردیمجی:کمک کننده ،مدد دهنده یارقی:عدالت،رٲی وحکم ،شعور یارقیچ:حاکم ،قاضی،داور یازقی:سرنوشت ،بخت وطالع ،تقدیر یاشموت:جوان خوش یمن ومبارک وخجسته ،خوش بخت واقبال یاغیز:سیاه،مایل به سیاهی،خاک یاکار:سوختن،شعله ورگشتن یاکان:سوزاننده ،آتش زننده یالچین:صخره بسیارمحکم ومقاوم وراست ،صخره قائم وتیز یالمان:تپّۀ قائم وتیز،قلۀ کوه یالین:شعله ،درخشان،درخشش آذرخش یامچی:نامه رسان،چاپار،پیک ،قاصد یانار:شعله ور،آتش افشان،آتشین یورد:وطن ،سرزمین،مملکت یا ولایت یوکسَک :والا،بلند،فوق،عالی یولاچ:رهبر،راهنما،ایلچی،پیامبر یول بارس:پلنگ ییگیت:جوانمرد،جسور،شجاع ییلماز:انصراف ناپذیر،کسی که ازگفته اش عدول نکند ،بی باک یٶنتَم:مِتُد،روش واصول،قاعده